Ενημέρωση

Η Θέση της Παναγίας στην Εκκλησία

του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμ. Εμμανουήλ Κατσαρού, Ιεροκήρυκος της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου

 Επ΄ ευκαιρία της Θεομητορική εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, δράττομαι της ευκαιρίας, όπως εκθέσω μερικώς εις την αγάπη σας ορισμένες θέσεις γύρω από το πρόσωπο της Θεομήτορος και την θέσην την οποίαν, δικαιωματικά κατέχει, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, μέσα από την Πατερική Γραμματεία και την Υμνολογία της εορτής των Εισοδίων, 

η οποία και χρησιμοποιεί τους ωραιότερους και εκφραστικότερους λεκτικούς τύπους για να χαρακτηρίσει και να εγκωμιάσει «την άχραντον μητέρα του Θεού». 

«Ατη γρ νεδείχθη ορανς κα νας τς θεότητος», η «ορανώσασα τ γεδες μν φύραμα», δηλ. αυτή που έκανε τη γη ουρανό. 

Και ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας σημειώνει: «όταν ο Θεός δημιούργησε τα πάντα και, βλέποντάς τα, είδε και είπε ότι ήταν «καλ λίαν», αυτό το «καλ λίαν» αυτό το κάλλος και αυτή η καλοσύνη, αφορούσαν την Παναγία». Δηλαδή, ήταν όλα «καλ λίαν», επειδή οδηγούσαν στην Παναγία, επειδή εν τέλει θα «εγεννάτο» η Παναγία. Έτσι, η Παναγία είναι ο σκοπός όλης της δημιουργίας και το τέλος όλης της αναμονής της Παλαιάς Διαθήκης.

Ο Θεός δημιούργησε όλο τον κόσμο «καλν λίαν» και δημιούργησε στο τέλος τον άνθρωπο, για το πλάσιμο του οποίου καταβάλλει μια ιδιαίτερη προσπάθεια, κάνει μια ιδιαίτερη ενέργεια. Δεν λέγει και γεννάται, αλλά πλάθει τον άνθρωπο «κ τς γς», και εμφυσά «πνον ζως» σ᾿ αυτόν. 

Ο Μέγας Βασίλειος υπομνηματίζει, πως ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο «μοραν τς ατο θεότητος». Κι έτσι, εμείς θα μπορούσαμε να γινώμαστε θεοί κατά χάριν, αν υπακούαμε στο θέλημα του Θεού. Εν τέλει, αφού μας έκανε αυτή τη μεγάλη δωρεά της ελευθερίας, και η ελευθερία είναι επώδυνος ωδίνη, κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, αφού, είτε πηγαίνεις επάνω δια της υπακοής, είτε καταστρέφεσαι δια της ανταρσίας και της αυτονομίας, εμείς ακολουθήσαμε τη φιλαυτία, και χάσαμε τον Παράδεισο, βγήκαμε έξω από τον Παράδεισο, και ζήσαμε μια ζωή βασανισμένη, χιλιετίες και αιώνες πολλούς. Και αυτό το βάσανο το ξέρουμε όλοι μας.

Έτσι γεννιέται  το ερώτημα: Γιατί ο Θεός δεν μας έσωσε, εφ᾿ όσον μας αγαπούσε; Εμείς, «οι άφρονες» παρηκούσαμε του πλάσαντος. Αλλά Εκείνος, ως Θεός εύσπλαχνος και Πατέρας, γιατί δεν μας έβαζε πάλι στον Παράδεισο; Όμως δεν υπάρχει Παράδεισος, χωρίς την ελευθερία. Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Δεν θα μπορούσε ο Χριστός να σώσει τον Ιούδα;». Και απαντά ο ίδιος, και μας λέει ,ότι ο Χριστός έκανε τα πάντα, αλλά δεν ήθελε δια της βίας να σώσει τον Ιούδα, γιατί δια της βίας δεν υπάρχει σωτηρία, παρά μόνο η καταστροφή του ανθρώπου.

Έτσι, λοιπόν, περιμέναμε χιλιετίες ολόκληρες, για να έρθει κάποιος άνθρωπος, ο οποίος θα καταλάβαινε τι σημαίνει αγάπη του Θεού. Αλλά, για να το καταλάβαινε αυτό, έπρεπε να ήταν καθαρός και πολύ ταπεινός. Και γεννήθηκε η Παναγία. Και νομίζω ότι αυτό το καταλαβαίνουμε μ᾿  εκείνα που λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή του: «Πρ δ το λθεν τν πίστιν π νόμον φρουρούμεθα συγκεκλεισμένοι ες τν μέλλουσαν πίστιν ποκαλυφθναι».

 Πριν να έρθει, δηλ. η πίστη, ήμαστε κλεισμένοι μέσα στον Νόμο. Ο Νόμος έγινε παιδαγωγός εις Χριστόν, αλλά ο Νόμος, οποιοσδήποτε νόμος, ήταν ανίκανος, και είναι ανίκανος να σώσει και να ικανοποιήσει τον άνθρωπο αληθινά.

Γι΄ αυτό, όταν ήρθε το «πλήρωμα το χρόνου, ξαπέστειλεν Θες τν υἱὸν ατο, γενόμενον π… νόμον, να τος π νόμον ξαγοράσ, να τν υοθεσίαν πολάβωμεν». Και το πλήρωμα του χρόνου είναι η γέννηση της Παναγίας μας, της θεόπαιδος κόρης δια της οποίας έγινε άνθρωπος ο Θεός. Αυτή είναι η «κλμαξ δι᾿ ς κατέβη Θες» και η «γέφυρα μετάγουσα τος κ γς πρς ορανόν».

Αυτή, λοιπόν, η «κ κοιλίας μητρός» της ηγιασμένη, ακριβώς γιατί ήταν καρπός πολλής προσευχής των γονέων της, του Ιωακείμ και της Άννης, που ζήτησαν να τους χαρίσει ο Θεός ένα παιδί, και να το αφιερώσουν εξ ολοκλήρου στον Θεό, αφιερώθηκε στον Θεό από βρεφικής ηλικίας. Και ακούμε στην ακολουθία των Εισοδίων να ψάλλει η Εκκλησία ότι «τν γίων ες για γία κα μωμος ν γί Πνεύματι εσοικίζεται». Εκεί μένει η Παρθένος επί χρόνια, εκεί τρέφεται με τροφή Αγγέλου, και, όταν φθάσει σε μια ώριμη ηλικία και έχει ως μνηστήρα τον Ιωσήφ, δέχεται τον αρχαγγελικό ασπασμό, και είναι πια ικανή να πη «ναι» στο μήνυμα του Αγγέλου, να πη «γένοιτό μοι κατ τ ρμά σου», να δεχθεί να γίνει το θέλημα του Θεού σ᾿ αυτή. Κι από τότε και στο εξής, να γίνει εκείνη η οποία, δια της όλης υπάρξεώς της, σαρκοποιεί τον Υιό και Λόγο του Θεού. Και έτσι, γίνεται η «ερυχωροτέρα τν ορανν», η βασίλισσα των Αγγέλων, και αυτή που πράγματι αξιώνεται να κάνη τη γη ουρανό.

Με τον τρόπο αυτό η Παναγία μας καθίσταται η «τιμιωτέρα τν Χερουβμ κα νδοξωτέρα συγκρίτως τν Σεραφίμ». Αυτή είναι η «καθαρωτέρα λαμπηδόνων λιακν». 

Και συμπληρώνει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, η Παναγία μας αποτελεί το «μεθόριον τς κτιστς κα κτίστου φύσεως», και κανείς δεν μπορεί να έρθει προς τον Θεό, παρά μόνο δι᾿ αυτής. Είναι η δόξα της ανθρωπότητος, είναι το «μητροπάρθενον κλέος». Είναι αυτή στην οποία «πσα κτίσις γάλλεται». 

Είναι η Μητέρα μας, εκείνη η οποία μας έθρεψε και μας θήλασε με τη Χάρη και με τον Παράδεισο, ενώ η πρώτη, η Εύα, μας θήλασε με την ανταρσία, με τα πάθη και τον θάνατο.

Η Παναγία μας, όπως λέει και η ίδια η λέξη, είναι πάνω απ᾿ όλους τους  Αγίους. Και είναι πάνω απ᾿ όλους τους  Αγίους, γιατί ξεπέρασε όλους σε καθαρότητα, σε ταπείνωση και σε υπακοή. Μπορεί να είναι μεγάλοι, ο Τίμιος Πρόδρομος, ο Απόστολος Παύλος, οι άλλοι Απόστολοι, οι μεγάλοι Πατέρες, Ομολογητές και οι Μάρτυρες. 

Όμως κανείς δεν μπορεί να συγκριθεί με την Παναγία. Γι᾿ αυτό, βλέπουμε ότι το κάλλος της Παναγίας και το φως το οποίο έρχεται από την Παναγία είναι «σωθεν», είναι « τς κοιλίας ατς καρπός». Αυτό το κάλλος που γέννησε και το φως το ανέσπερο, που είναι ο ίδιος ο Υιός και Θεός της, είναι αυτό που φωτίζει όλη τη ζωή μας, τα προβλήματά μας και τις δυσκολίες μας.

Αγαπητοί μου,

Το μεγαλύτερο ατόπημα των καιρών μας είναι η πεποίθηση πως μπορούμε να βρούμε την γαλήνη υπακούοντας στην αμαρτία και στον διάβολο. Όμως η Παναγία, είναι εκείνη που μας λέγει πως, μόνο δια της υπακοής φθάνουμε στην ελευθερία, δια της ταπεινώσεως φθάνουμε στη δόξα και, θα έλεγα, δια της παρθενίας και της ολοκληρωτικής αφοσιώσεως στον Θεό φθάνουμε στην όντως ζωή και στην ενότητα την αληθινή και ολοκληρωτική με τον Θεό.

Και ποιο είναι το μήνυμα που αποκομίζουμε από την εορτή των Εισοδίων της Παναγίας μας; Η Παναγία μας είναι η  Βασίλισσα των Ουρανών. Η Παναγία αποτελεί το «απόθετον κάλλος της εικόνος» όπως μας λέγουν  οι ύμνοι. Και το κάλλος της Παναγίας ηράσθη, αγάπησε ο Θεός και έγινε άνθρωπος. 

 Και ποιο είναι το κάλλος αυτό της Παναγίας μας; Είναι το κάλλος της ταπεινώσεως και της καθαρότητος. Αυτό το κάλλος είναι που σώζει τον άνθρωπο και τον κόσμο όλο. Και το κάλλος αυτό είναι «τ ληθινν κα ράσμιον», όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος, είναι η ίδια η άκτιστη χάρη του Θεού, είναι η ίδια η Θεότης.

Μέσω λοιπόν της Θεοτόκου μπόρεσε να συμπληρωθεί και να στεφανωθεί το έργο της δημιουργίας, γιατί η επίγεια μητρότητα ήταν απαραίτητη προυπόθεση, της απρουποθέτου θείας Ενανθρωπήσεως. 

 

Back to top button