Κυριακή 17 Αυγούστου 2014

Από το έτος 462 η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως έχει την δική της Πρωτοχρονιά, την 1η Σεπτεμβρίου. Είναι η λεγομένη αρχή της Ινδίκτου. Αυτή ακολουθεί το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο μέχρι σήμερα και γίνεται επίσημη τελετή έναρξης του νέου εκκλησιαστικού έτους, αυτήν την ημέρα στο Φανάρι.

Γιατί δεν αλλάζει η Εκκλησία την εορτολογική της σειρά, ακολουθώντας το ημερολόγιο του κόσμου; Παλαιότερα υπήρχαν πολλά ημερολόγια και επειδή τα σχήματα του κόσμου παρέρχονται, η Εκκλησία έμεινε σταθερή στο βυζαντινό, πολιτικό, εορτολογικό κύκλο. Η Εκκλησία δεν είχε ποτέ δικό της ημερολόγιο. Έθεσε στο στέφανο του ενιαυτού κατά διαδοχική σειρά τις εορτές της. Αυτό δεν είναι εύκολο να αλλάζει κάθε τόσο, γιατί θα επιφέρει μεγάλες ανακατατάξεις, με κίνδυνο να δημιουργούνται εκκλησιαστικά σχίσματα. 

Για να το αντιληφθεί κάποιος καλύτερα, αναφέρω ενδεικτικά ότι η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου δεν είναι τοποθετημένη τυχαία στις 25 Μαρτίου. Αν υπολογίσουμε τους μήνες μέχρι τα Χριστούγεννα, είναι ακριβώς εννέα, όσο διαρκεί η κυοφορία του βρέφους.

Όλες οι εορτές ξεκινούν από τον Σεπτέμβριο, με πρώτη τη Γέννηση της Θεοτόκου, 8 Σεπτεμβρίου και καταλήγουν τον Αύγουστο, με την Κοίμησή Της. Φαντάζεστε τι θα προκύψει αν αλλάξουμε αυτή τη φυσική σειρά και αρχίζουμε από τον Ιανουάριο να εορτάζουμε τις εορτές της Εκκλησίας, καταλήγοντας στον Δεκέμβριο; Εδώ, για 13 ημέρες, με την εφαρμογή του νέου ημερολογίου, το 1924, έχουμε ακόμη πολλές Εκκλησίες, που παραμένουν πιστές στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Ιεροσόλυμα, Ρωσία, Σερβία, Γεωργία, Ουκρανία, Πολωνία, Άγιο Όρος, Σινά. 

Γιατί τα λέγω όλα αυτά; Για να τονίσω πως οι δύο μεγάλες εορτές του Αυγούστου, η Μεταμόρφωση του Κυρίου και η Κοίμηση της Θεοτόκου, δεν τοποθετήθηκαν τυχαία αυτόν το μήνα. Η Μεταμόρφωση δεν έγινε τον Αύγουστο. Η Κοίμηση της Θεοτόκου εορταζόταν στα Ιεροσόλυμα τον Αύγουστο, όχι όμως στις άλλες Εκκλησίες.

Η Μεταμόρφωση του Χριστού έγινε προς τα τέλη του Φεβρουαρίου και περίπου σαράντα ημέρες πριν από τη Σταύρωση του Χριστού. Γι’ αυτό τοποθετήθηκε και στις 6 Αυγούστου, περίοδος νηστείας και σαράντα ακριβώς ημέρες πριν από την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, που φέρει τα ίσα της Μεγάλης Παρασκευής.

Γιατί έγινε το Φεβρουάριο; Συνέβη τότε ίνα όταν, μετά από λίγο, «σε ίδωσι σταυρούμενον το μεν Πάθος νοήσωσιν εκούσιον, τω δε κόσμω κηρύξωσιν ότι συ ει υπάρχεις αληθώς του πατρός το απαύγασμα», δηλαδή για να πιστέψουν οι μαθητές ότι είναι Θεός, εκουσίως πάσχει και κυριεύει νεκρών και ζώντων.

Και η Κοίμηση της Θεοτόκου άρχισε στα Ιεροσόλυμα να εορτάζεται τον Αύγουστο μήνα, «εν τω καθίσματι παρά το τρίτον μίλιον της οδού προς Βηθλεέμ». Υπάρχουν σαφείς μαρτυρίες που ανάγονται στην εποχή της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Στις άλλες Εκκλησίες, σε Ανατολή και Δύση, υπήρχαν άλλες ημερομηνίες εορτασμού. Επί Αυτοκράτορος Μαυρικίου (582 – 602), καθιερώθηκε να εορτάζεται σε ολόκληρη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, υποχρεωτικά την 15η Αυγούστου.

Τώρα θα μου πείτε, γιατί ήλθαν αυτές οι εορτές τον Αύγουστο και τι θέλει να δείξει με αυτό η Εκκλησία. Προσέξετε. Είπαμε πως ο Αύγουστος είναι ο τελευταίος μήνας του εκκλησιαστικού έτους και θέλησε η Εκκλησία να τοποθετήσει αυτές τις εορτές, αλληλοδιαδόχως, τον Αύγουστο, γιατί και οι δύο είναι ανοικτές στα έσχατα. 

Τι σημαίνει αυτό; Η Μεταμόρφωση του Κυρίου έχει ευρύτατο θεολογικό και σωτηριολογικό περιεχόμενο. Δεν είναι ένα απλό θαύμα αλλά μία πράξη του Χριστού, που φανερώνει τη σωστή θεογνωσία και ανθρωπογνωσία, ποιος είναι ο Χριστός, ποιος είναι ο άνθρωπος, που βαδίζει η ιστορία μας, ποιος είναι ο σκοπός της ζωής μας. Στο τέλος του δρόμου αυτού, δεν είναι η ηθική μας πληρότητα, με την έννοια που της δίδουμε συνήθως, αλλά η εν Χριστώ θέωση. 

Βλέπουμε ότι οι μαθητές του Χριστού, δεν ήσαν τέλειοι, με τα μέτρα των ηθικολόγων, αλλά απλοί άνθρωποι, που ο Θεός τους δέχτηκε όπως ήταν, με μόνο κριτήριο την αγνότητά τους, που φλεγόταν από αγάπη στο Χριστό. Απ’ αυτό το σημείο αρχίζει η μεταμόρφωσή μας, η αλλαγή του κόσμου. Όχι με θεωρίες και λόγια, αλλά με αγώνα και με τη χάρη του Θεού. 

Η Μεταμόρφωση μας διδάσκει ακόμη ότι η ευτυχία δεν ευρίσκεται στην ύλη, αλλά στον αγώνα να έλθει η βασιλεία του Θεού στον κόσμο, βασιλεία ειρήνης και δικαιοσύνης. Αν δεν αλλάξει ο άνθρωπος μέσα του και μέσα στο πιο ευνομούμενο πολίτευμα, θα παράγει κρίσεις. Το βλέπουμε στους καιρούς μας. 

Η μεταμόρφωση εν Χριστώ μας οδηγεί από τις οβιδιακές μεταμορφώσεις και παρακρούσεις της αμαρτίας, στην καλή αλλοίωση, την ένθεη ζωή, που έχει άμεση συνέπεια την προστασία της κτίσεως. Να γιατί στο τέλος του κόσμου θα υπάρξουν καινοί ουρανοί και καινή γη. Ανοικτή λοιπόν η εορτή αυτή στα έσχατα. 

Και η άλλη εορτή, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τι θέλει να μας πει τώρα τον Αύγουστο; Μας φανερώνει τα έσχατα του πιο ηγιασμένου ανθρώπου που πέρασε από τη γη, που έδωσε η γη στον ουρανό, της Παναγίας, που είναι η αιτία της των πάντων θεώσεως. Μας φανερώνει το επίγειο τέλος της, όσα συνέβησαν σ’ Αυτήν. 

Αυτά ακριβώς που συνέβησαν στην Παναγία, υποδηλώνουν πώς πρέπει ο άνθρωπος να εξέρχεται αυτού του κόσμου. Θέλω να τονίσω μία λεπτομέρεια. Η Παναγία μας ειδοποιήθηκε τρεις ημέρες ενωρίτερα για την εκδημία Της. Η Παναγία μας ήταν Πανάμωμος και η ειδοποίηση αυτή έγινε δι’ Αρχαγγέλου, με αποκάλυψη του Υιού και Θεού της.

Κανένας άνθρωπος δεν φεύγει απ’ αυτόν τον κόσμο απροειδοποίητα. Όλοι λαμβάνουν μηνύματα. Βλέπουν σημείο. Ο Θεός αγαπά τον άνθρωπο, θέλει να τον έχει κοντά του αιώνια. Η Παναγία μας είδε, προετοιμάστηκε και ύστερα κοιμήθηκε. Και βλέπετε, δεν ομιλούμε για θάνατο της Παναγίας, αλλά για κοίμηση και ζωηφόρο νέκρωση.

Το Μυστήριο, μάλιστα, της Κοιμήσεως και της Μεταστάσεως της Παναγίας ήταν ολοκλήρωση του χριστολογικού Μυστηρίου, κρατήθηκε δε το Μυστήριο αυτό σεσιγημένο μέσα στην ευλάβεια της λειτουργικής ζωής και δεν έγινε αντικείμενο θεολογικών ορισμών.

Κοίμηση λοιπόν είναι ο θάνατος. Δεν αφανίζει τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και κοιμητήρια και όχι νεκροταφεία. Γι’ αυτό και ο ποιητής διερωτάται: «Τι λοιπόν της ζωής μας το σύνορο, θα το δείχνει ένα ορθό κυπαρίσσι. Κι απ’ ότι είδαμε, ακούσαμε, αγγίξαμε τάφου γη να μας έχει χωρίσει; Ό,τι αγγίζουμε, ακούμε και βλέπουμε τούτο μόνο ζωή μας το λέμε; Κι αυτό τρέμομε μήπως το χάσουμε και χαμένο στους τάφους το κλαίμε; Μήπως είναι η αλήθεια στο θάνατο κι η ζωή μήπως κρύβει την πλάνη; Ό,τι λέμε πως ζει μήπως πέθανε κι είναι αθάνατο, ό,τι έχει πεθάνει;» Ιδού τα ερωτήματα του ποιητή Δροσίνη. 

Η Παναγία εκφαντορικαίς θεολογίαις κηδεύεται. Το Πανάχραντο Σώμα της προπέμπεται, τιμάται. Δεν ασεβούμε στα λείψανα, δεν τα καίμε, δεν τα πετούμε. Δεν μολύνουν τη γη τα σώματα των κεκοιμημένων. Η καύση μολύνει το περιβάλλον. Το σώμα είναι γη, γι’ αυτό λέμε όταν κηδεύουμε έναν άνθρωπο «γη ει και εις γην απελεύσει». 

Την Παναγία την εκήδευσε η Εκκλησία. Κοιτάξτε την εικόνα της Κοιμήσεως. Είναι παρούσα όλη Εκκλησία, θεαρχίω νεύματι. Και ό,τι συνέβη στην Παναγία θα συμβεί και σε μας. Εκείνη βέβαια κατ’ εξαίρεση, ως Μητέρα του Θεού Λόγου, μετέστη και ως Βασίλισσα πεποικιλμένη παρίσταται στο Θρόνο του Θεού, τα δευτερεία της Αγίας Τριάδος κατέχουσα.Το ζωομύριστο σώμα Της, ως αναστάσεως αίτιον, δεν είδε διαφθορά του τάφου. Τι τιμή για μία γυναίκα! Η Παναγία είναι υπεράνω και των αγγέλων.

Να γιατί η εορτή αυτή κλείνει τον εορτολογικό κύκλο του εκκλησιαστικού έτους. Είναι ανοικτή και αυτή στα έσχατα, σηματοδοτεί τα της εξόδου του ανθρώπου από τον πρόσκαιρο αυτό κόσμο, αποκαλύπτει τι μας περιμένει, ποια είναι η αιώνια ζωή και πως ο βιολογικός θάνατος δεν αφανίζει τον άνθρωπο. Το σώμα αναπαύεται, κοιμάται, έως ου ημέρα διαυγάσει, η ανέσπερη ημέρα της αιωνιότητος. 

Η Παναγία μας κοιμήθηκε και το σώμα της μετέστη. Είναι το μόνο πλάσμα της γης που δεν αναμένει τη Δευτέρα Παρουσία, την κρίση. «Μετέστη προς τη ζωή, Μήτηρ υπάρχουσα της ζωής». «Τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν, ως γαρ ζωής Μητέρα προς την ζωήν μετέστησε.» Τι μας φωνάζει λοιπόν η Μετάσταση της Παναγίας μας; Υπάρχει άλλη ζωή, η αιώνιος ζωή!

Μπροστά μας είναι τα έσχατα. Για λίγα χρόνια αγώνα κερδίζουμε την αιωνιότητα. Ας μας λυτρώνει η Παναγία από κρίσεις απιστίας και ας μας χαρίζει διεξόδους ζωής αληθινής και υπερβάσεις ποικίλου θανάτου.