Ἡ ἑορτή τοῦ πολιούχου Ἁγίου Νικολάου
Ομιλία στην Εορτή του Αγίου Νικολάου
του Μητροπολίτου Πέτρας & Χερρονήσου κ. Νεκταρίου
6 Δεκεμβρίου 2012
Εορτή του Αγίου Νικολάου σήμερα, του δημοφιλέστερου Αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Μια Εορτή που αγκαλιάζει την Ανατολή και τη Δύση, το Βορρά και το Νότο γιατί σε όλους τους λαούς της γης είναι γνωστός και προσφιλής ο Άγιος Νικόλαος.
Από τα Μύρα της Λυκίας, που ήταν η Επισκοπή του, ξεκίνησε η τιμή προς τον Άγιο Νικόλαο, ως Αγίου θαυματουργού και διαδόθηκε ταχέως στο βυζαντινό χώρο, ώστε από τον ένατο αιώνα να είναι γνωστός σε όλη την Οικουμένη. «Είδε και τα μύρα σιωπά, αλλ’ ο κόσμος όλος, ο υπό Σου φωτισθείς, ανακράζει ευφήμοις υμνωδίαις».
Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο κατ’ εξοχήν Ιερουργός της Εκκλησίας, που διακρατεί τρία πράγματα: Τον κανόνα της πίστεως, την εικόνα της πραότητος και την διδασκαλία της εγκράτειας και αποκαλείται «ο θείος της θειοτάτης Ιερωσύνης Κανών».
Ο Άγιος Νικόλαος είναι αυτός που εισέδει στων αθεάτων τα κάλλη, είναι ο Άγιος των Αγίων, που εφήρμοσε στον απόλυτο βαθμό το Ευαγγέλιο: «Του Χριστού γαρ Όσιε το Ευαγγέλιον πληρώσας». Είναι αυτός που θυσίασε την ψυχή του υπέρ του λαού και έσωσε τους αθώους εκ του θανάτου. Γι’ αυτό, ως ηγιασμένος, αναδείχθηκε «ανήρ επιθυμιών, σκεύος εκλογής, στύλος και εδραίωμα της Εκκλησίας, μέγας μύστης της χάριτος του Θεού».
Ναι! Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο ιατρός των νοσούντων, ο ρύσθεις των κινδυνευόντων, ο θησαυρός των πενήτων, η παραμυθία των θλιβομένων, ο συνοδίτης των οδοιπόρων, ο κυβερνήτης των θαλαττευόντων.
Πράγματι, ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται κατ’ εξοχήν θαλασσίτης. Δεν υπάρχει καΐκι, καράβι, που να μην έχει αναρτημένη στο θάλαμο του κυβερνήτη την εικόνα του. Και είναι εκτενείς οι παρακλήσεις της βοηθείας σ’ αυτόν. «Άι Νικόλα βοήθα με», «Άγιε Νικόλα στο τιμόνι, στην πλώρη μας». Και διερωτάται ο υμνογράφος: «Τις γαρ εξ όλης πίστεως μόνον επεκαλέσατο, το Άγιον σου όνομα και ουκ ευθύς εισηκούσθη, θερμόν προστάτην ευρών Σε;»
Τα θαύματα που έκανε ο Άγιος Νικόλαος στους ναυτικούς, μεταξύ των οποίων διασώζεται ότι ο ίδιος ανέλαβε τη διακυβέρνηση βυθιζόμενου σκάφους, τον επέβαλαν ως προστάτη της ναυτιλίας, ως Ιεράρχη καθήμενον παρά το πηδάλιο του κάθε πλοίου, ως συμπλωτήρα των ναυτιλομένων.
Γι’ αυτό, παντού, μικροί και μεγάλοι Ναοί, έχουν ανεγερθεί σε ακρωτήρια, στην είσοδο λιμανιών, για να είναι θεατοί από μακρόθεν , υπό των ναυτικών, προς επίκληση του ονόματος του Αγίου, εν ώρα τρικυμίας. Πόσα αφιερώματα, τάματα, δεν έχουν γίνει στην χάρη του, μετά τη διάσωση πλοίων και ανθρώπων.
Η δημώδης αυτή τιμή του Αγίου, ως θαλασσινού προστάτου, καταγράφεται από τον Ρωμανό τον Μελωδό στον κδον οίκον, οικείου ύμνου στον Άγιο Νικόλαο. «Ουδείς εν πειρασμοίς σε ποτέ προσεκάλεσε και την λύσιν ευθύς ουκ εδέξατο Άγιε. Τους μεν εν θαλάσση, τους δε εν τη γη γαρ ου διαλείπεις, σώζων εκάστοτε, ως έχων το δύνασθαι».
Κυρίως όμως και αυτό θέλω να τονίσω σήμερα, ο Άγιος Νικόλαος, είναι ο προστάτης του Πολεμικού μας Ναυτικού. Γι’ αυτό και η σημερινή ημέρα είναι ημέρα θρησκευτικής ανάτασης και εθνικής υπερηφάνειας για την Πατρίδα μας.
Εφέτος μάλιστα που το Πολεμικό μας Ναυτικό τιμά, με την συμπλήρωση 100 χρόνων, την επέτειο των νικηφόρων ναυμαχιών των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913, της Έλλης και της Λήμνου, η σημερινή εορτή καθίσταται περισσότερο λαμπρά και πολυσήμαντη για το Γένος μας, μέσα στην κρίση που βιώνει.
Έλληνας και θάλασσα είναι σχεδόν ταυτόσημα. Η γεωφυσική θέση της Χώρας μας με τα χιλιάδες μίλια δαντελωτά παράλια και τις 3000 νησιά και βραχονησίδες οριοθέτησε την ιστορική διαδρομή του έθνους μας με το υγρό στοιχείο και ανέδειξε τον Έλληνα τον πιο επιδέξιο στον κόσμο ναύκληρο. Ο Έλληνας ναυτικός, μέσα στον διαρκή αγώνα του με τα στοιχεία της φύσεως, βρήκε καταφυγή στην θεία Μορφή του Αγίου Νικολάου.
Επιτρέψετέ μου να ανασαλεύσω σήμερα μνήμες ζωηφόρες από το έτος 1912. Είναι 5 Οκτωβρίου ημέρα κήρυξης του 1ου Βαλκανικού Πολέμου, όταν στον όρμο του Φαλήρου, κατά την τελετή αναχώρησης του στόλου για το Αιγαίο, ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος απευθυνόμενος στον Αρχηγό του Στόλου, Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και τα πληρώματα τους είπε: «Δεν σας ζητούμε απλώς να αποθάνετε διά την Πατρίδα. Σας ζητούμε κάτι περισσότερο. Να νικήσετε.».
Ο στόλος απέπλευσε αυθημερόν για να γράψει με απαράμιλλες θυσίες την ανυπέρβλητη αιγαιοπελαγίτικη εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων. Εκείνο το χειμώνα του 1912 το Πολεμικό μας Ναυτικό ήταν η μόνη διαθέσιμη συμμαχική ναυτική δύναμη που εκαλείτο να κυριαρχήσει και να αποκτήσει τον θαλάσσιο έλεγχο στο Αιγαίο.
Μέσα σ’ αυτήν την πολιτική, στρατιωτική κατάσταση, όπως αναγράφει η ιστορία, το οθωμανικό ναυτικό επιχείρησε, το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου 1912, την πρώτη του έξοδο από τα στενά του Ελλησπόντου, φράζοντας το δρόμο στον Ελληνικό μας στόλο. Ο Κουντουριώτης αναλαμβάνει τόλμημα, μοναδικό και ριψοκίνδυνο «πλέει μεθ’ ορμής ακαθέκτου» εναντίον του οθωμανικού στόλου, που αιφνιδιάζεται και έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στην πανωλεθρία της ήττας και τη φυγή, υποχωρεί άτακτα και κλείνεται στην ασφάλεια των στενών, υπό την κάλυψη των επάκτιων πυροβολείων του.
Έλεγε αργότερα ο Κουντουριώτης όταν του γινόταν λόγος για το παράτολμο της ενέργειάς του: «ουδέν έθνος δύναται να θαλασσοκρατεί εφόσον δεν θεωρεί τα πολεμικά πλοία προορισμένα να κινδυνεύουν». Ακολουθεί η νικηφόρος ναυμαχία της Λήμνου, που είχε κρίνει αμετάκλητα τον αγώνα στο Αιγαίο.
Το Πολεμικό μας Ναυτικό μας χάρισε την πολυπόθητη ελευθερία στα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου και στους υπόδουλους αδελφούς μας. Την αποστολή του αυτή την έφερε σε επιτυχία χάρη στα ηγετικά προσόντα του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη σε συνδυασμό με την ανδρεία των παιδιών του, όπως αποκαλούσε τα πληρώματα των σκαφών του.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έγραψε προς αυτόν: «Όλοι οι Έλληνες είμεθα ευγνώμονες διότι χωρίς την αδάμαστο αποφασιστικότητά σου και την πίστη σου στην κατά θάλασσα νίκη μας, δεν θα αποφασίζαμε να λάβουμε μέρος στον Βαλκανικό Πόλεμο, με αποτέλεσμα τα σύνορά μας να έμεναν οριστικά στη Μελούνα».
Δηλαδή, στους Βαλκανικούς Πολέμους το Πολεμικό μας Ναυτικό κατέδειξε την τεράστια σημασία της θαλάσσιας ισχύος για την ασφάλεια και την επιβίωση της φυλής μας.
Ο ιστορικός Θουκυδίδης μας διδάσκει ότι είναι «Μέγα το της θαλάσσης κράτος». Η θάλασσα αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο, τον συνδετικό κρίκο, τις αρτηρίες για τη συνοχή χιλιάδων μιλίων ακτών και νησιών, όπου ζει ο Έλληνας.
Βασική συνιστώσα της θαλάσσιας ισχύος είναι και το εμπορικό ναυτικό, η συμβολή του οποίου και στους αγώνες του Έθνους και σε καιρό ειρήνης υπήρξε ανεκτίμητη. Ποιος δεν συγκινείται όταν βλέπει στους ωκεανούς και σ’ όλα τα σημεία της υδρογείου τα πλοία του εμπορικού ναυτικού να ανεμίζουν υπερήφανα την Ελληνική σημαία, ως μόνιμοι πρεσβευτές της Χώρας μας και πολλές φορές ως συνδετικός κρίκος με τους απόδημους Έλληνες.
Μη λησμονούμε ότι η Ελλάδα είναι η από τις πρώτες ναυτιλιακές δυνάμεις στον κόσμο. Έχει το μεγαλύτερο εθνικό στόλο. Το ήμισυ του κοινοτικού στόλου ανήκει σε ελληνικά χέρια. «Η καλύτερη προίκα της Ελλάδος είναι η ναυτιλία της» έλεγε παλαιότερα πολιτικός ηγέτης.
Γνωρίζουμε ότι οι αξιωματικοί, οι ναύκληροι, όλοι οι άνθρωποι του Πολεμικού Ναυτικού έχουν έντονα τα ζώπυρα της φιλογένειας, εμπνέονται από τους Σαλαμινομάχους, βλέπουν τις ιερές σκιές του Κανάρη και του Μιαούλη, εμψυχώνονται από τις νίκες των ναυμαχιών του 1912 – 1913 και επιτελούν το χρέος τους. Η ευγνωμοσύνη μας είναι μεγάλη προς αυτούς.
Σήμερα από εδώ ψηλά, από τον ακρότομο αυτό βράχο της Λασιθιώτικης Κρητικής γης και με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, αναγράφομε και αναπέμπομε προς αυτούς την ευγνωμοσύνη και την ευχαριστία μας. Είμαστε βέβαιοι ότι το Πολεμικό μας Ναυτικό δεν πρόκειται ποτέ να υποστείλει τη σημαία του.
Η σημερινή εορτή του Αγίου Νικολάου μας υπενθυμίζει πως τα θεμέλια του Ελληνικού Έθνους είναι θαλασσινά, με ξύλινα τείχη τα αμπάρια των πολεμικών σκαφών και ότι Ελλάδα και θάλασσα είναι ταυτόσημες έννοιες.
Αγαπητοί μου,
Ο Άγιος Νικόλαος «πρέσβυς ων εν γη μέγας και γης αποστάς εις το πρεσβεύειν ζέει». Δηλαδή, ο Άγιος Νικόλαος των Πατέρων το κλέος, η βρύση των θαυμάτων, που ήταν μεγάλος πρέσβυς προς τον Θεόν όταν ζούσε, εξακολουθεί και όταν έφυγε από την γη, να πρεσβεύει αυτός που είναι των θλιβομένων θεία χαρμοσύνη, ο κατ’ εξοχήν προστάτης, πέραν των ναυτιλομένων, των αδικουμένων και των αδυνάτων.
Και εμείς, σήμερα στην Πατρίδα μας, που ναυαγούμε συνεχώς, από τις τρικυμίες της οικονομικής, της πολιτικής, της κοινωνικής και λοιπής ακαταστασίας και διαφθοράς και βιώνουμε αμέτρητες κρίσεις, που μας φέρνουν ακόμη και στο σύνορο της ζωής και απλώνεται μπροστά μας το φάσμα του θανάτου, Αυτόν τον Άγιο τον πυρσό της νίκης, τον ετοιμότατο ρύστη, τον προστάτη των αδικουμένων και των αδυνάτων επικαλούμαστε, να μας ελεήσει και να μας σώσει και προπάντων να κυβερνήσει το σκάφος της πατρίδας μας, που δέρνεται παρασυρόμενο από επαφρίζοντα αχθηφόρα κύματα και να το λιμενίσει στο γαληνότατο όρμο του.
Άγιε Νικόλαε ο λαός σου, η Εκκλησία σου, η πόλις σου, η Ελλάδα ικετεύουσί σε. Μη παρασιωπήσεις του βοάν υπέρ ημών προς Κύριον. Εξελού ημάς της ενεστώσης ανάγκης και σώσον τας ψυχάς ημών.
